گفت‌وگوی خبرگزاری آوا با استاد حسن عباسی؛ امریکایی‌ها اجازه جامعه‌سازی در افغانستان را ندادند – بخش دوم

استاد حسن عباسی، با اشاره به روندها و مسیرهایی که یک کشور باید برای رسیدن به جامعه سازی(دولت، ملت و نظام سازی) طی کند، تصریح کرد که امریکایی ها در طول ۱۶ سال گذشته اجازه جامعه سازی را در افغانستان نداده اند تا این کشور را به راحتی تجزیه کنند. به گفته وی، در نقشه تجزیه ای که امریکایی ها برای منطقه منتشر کرده‌اند، افغانستان باید به سه کشور و ایران به هفت کشور تقسیم شود.

استاد حسن عباسی در ادامه گفتگوی ویژه با خبرنگار آوا، به چگونگی عملکرد امریکا و کشورهای غربی در راستای جامعه سازی در افغانستان و همچنین نمونه هایی از دیگر کشورها پرداخت. وی تصریح کرد که پس از حمله امریکا به افغانستان پیش بینی کرده بود که این کشور اجازه نمی دهد در افغانستان جامعه‌سازی صورت بگیرد و چنین نیز شد.

لایه های جامعه سازی؛ از دولت سازی، ملت سازی تا نظام سازی

حسن عباسی در این زمینه گفت: “جامعه سازی چهار لایه دارد؛ دولت سازی، ملت سازی، نظام سازی و ملک سازی، اما اکنون که ۱۶ سال از حضور امریکایی ها در افغانستان می گذرد، اجازه جامعه سازی به این کشور داده نشده است. فرانسیس فوکویاما کتاب State Building یا چینش دولت را اتفاقا برای افغانستان نوشت و منتشر کرد، اما امکان دولت سازی در افغانستان به وجود نیامد.

وی در ادامه با ذکر مثال هایی از کشورهای منطقه، به بیان اهمیت جامعه سازی و برنامه های امریکا و دیگر کشورهای غربی در راستای عدم جامعه سازی در این کشورها پرداخت و گفت: “این چیزهایی که اکنون در عربستان، پاکستان، عراق، لبنان، امارات و… است، اسمش دولت است، اما دولت به معنی واقعی کلمه وجود ندارد، پروسه دولت سازی یک پروسه طولانی است. حتی به گفته رهبر انقلاب اسلامی(امام خامنه ای) هنوز جامعه سازی و پروسه دولت ـ ملت سازی در ایران کامل نشده است. در تابستان، رهبر انقلاب اسلامی در میان جمعی از روحانیون گفتند: ما هنوز دولت سازی اسلامی در ایران انجام نداده ایم، یک چیزی در ایران به نام جامعه ایران وجود دارد و یک مقدمات نظام سازی انجام شده، اما هنوز پروسه دولت سازی و ملت سازی اش کامل نشده است. در افکار عمومی می گوییم دولت ایران و دولت افغانستان، اما این ها دولت نیستند، اول باید یک چیزی به نام Nation Building یا ملت سازی شکل بگیرد.

به گفته استاد عباسی، وقتی در افغانستان یک چیزی به نام لویه‌جرگه تشکیل می دهند، این یعنی این که هنوز افغانستان در مرحله ماقبل ملت سازی قرار دارد و هنوز اقوام و قبایلی هستند که بزرگان شان باید در مجلسی گرد هم بیایند و نظر بدهند، چنین جامعه ای در مرحله ماقبل ملت سازی قرار دارد و بر اساس تئوری های علوم استراتژیک، این جامعه نمی تواند یک دولت قوی داشته باشد.

به گفته وی، پس از ملت و دولت سازی، بین این دو، یک مولفه سومی به نام نظام شکل می گیرد، به عبارت دیگر، وقتی که دولت سازی در رأس این هرم شکل بگیرد، در قاعده هرم هم ملت سازی صورت گرفته باشد، بین ملت و دولت یک چیز دیگری به نام System Building یعنی ساختمان نظام شکل می گیرد و ملت را با دولت وصل می کند، در نتیجه تکمیل این هرم، جامعه به وجود می آید، اما ما چیزی به نام جامعه افغانستان، عربستان، پاکستان و… نداریم. حتی جامعه ایران نیز هنوز به گونه کامل شکل نگرفته است. این کشور با وجود گذشت ۴۰ سال از پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون، حدود ۵۰ درصد در حوزه ملت سازی و با ثباتی که داشته، ۴۰ الی ۵۰ درصد در حوزه دولت سازی پیش رفته است.

امریکایی ها نمی خواستند پروسه دولت و ملت سازی در افغانستان صورت بگیرد

این اندیشمند ایرانی و آگاه به تحولات ژئوپلیتیکی منطقه و جهان با اشاره به برنامه های امریکا در منطقه و افغانستان گفت: امریکایی ها نمی خواستند پروسه دولت سازی و ملت سازی در افغانستان صورت بگیرد، چرا آقای فوکویاما کتاب دولت سازی را برای افغانستان نوشت؟ چرا در مورد ملت سازی چیزی ننوشت؟ چرا نمی گذارند افغانستان به ملت تبدیل شود و ما بگوییم ملت افغانستان داریم؟ چرا نمی گذارند مردم کشورهایی چون پاکستان، عراق، لبنان، ترکیه و… ملت شوند، برای این که بتوانند به راحتی این کشورها را تجزیه کنند! نقشه تجزیه منطقه را منتشر کرده اند؛ افغانستان به ۳ کشور، پاکستان به ۳ کشور، ایران به ۷ کشور، عربستان به ۵ کشور، عراق به ۳ کشور، سوریه به ۳ کشور، یمن به ۲ کشور و…، وقتی می نشینند تجزیه منطقه را رقم می زنند؛ یعنی ما در این کشورها ملت نداریم که یک پارچه باشند، قومیت هایی داریم که می شود دور هر کدام خط کشید، به هر قوم و منطقه اصالت داد و تجزیه شان نمود، اساسا امریکایی ها اجازه نمی دهند در منطقه پروسه دولت سازی و ملت سازی شکل بگیرد و این فضا فاجعه بار بوده است.

وی با بیان این که در میان کشورهای عربی فقط دو کشور دموکراتیک(لبنان و عراق) داریم و بقیه دیکتاتوری اند، گفت: ساختارها در این دو کشور را به گونه ای طراحی کرده اند که روند ملت سازی و دولت سازی صورت نگیرد: به عنوان مثال، فرانسوی ها در لبنان ساختار دولت را میان سه طایفه اصلی عرب شیعه، عرب اهل سنت و مسیحی های مارونی تقسیم کردند و گفتند که ریاست جمهوری برای مسیحی ها، نخست وزیری برای عرب های اهل سنت و مجلس برای عرب های شیعه، بر این اساس فرانسوی ها در ۶۰ سال گذشته اجازه ندادند روند دولت سازی و ملت سازی در لبنان صورت بگیرد. در چنین کشورهایی، قومیت ها تقسیم شده و به نسبت قومیت ها در قدرت سهم داده می شود، حکومت به یک شرکت سهامی تبدیل می گردد؛ سهم سنی، شیعه و مسیحی؛ این مسأله ریشه مشکلاتی است که اخیرا در لبنان به وجود آمد. همیشه وضعیت لبنان در ۶۰ سال گذشته، استخوان لای زخم بوده و هیچ وقت لبنان روی آرامش را با این حالت دموکراسی فرانسوی ها ندیده و نمی بیند، چون لبنان به جامعه تبدیل نمی شود.

استاد حسن عباسی در مثالی دیگر به تحولات عراق پس از صدام حسین اشاره کرد و گفت: “همین مدل را امریکایی ها در عراق بعد از صدام انجام دادند، آمدند و گفتند که طایفه کًرد، ریاست جمهوری؛ طایفه عرب شیعه، نخست وزیری و دولت؛ طایفه عرب اهل سنت، مجلس را در اختیار داشته باشد. بر این اساس صد سال دیگر هم بگذرد، در عراق چیزی به نام دولت سازی شکل نمی گیرد، چون این سه طایفه را جدا نگاه می دارند؛ این مسأله ریشه بسیاری از مشکلات عراق و اخیرا مسأله اقلیم کردستان است. همین بلا را به نوعی سر افغانستان آورده اند.

نخبگان افغانستان برنامه ۶۰ ساله برای خود ترسیم کنند

این استراتژیست و نظریه پرداز ایرانی ادامه داد: در افغانستان، پاکستان، عراق، لبنان و… اصلا اراده خارجی این است که نگذارند نخبگان افغانی، عراقی یا پاکستانی به این مرحله برسند که یک برنامه ۵۰ یا ۶۰ ساله برای خود ترسیم کنند.

وی در مورد طرح استراتژیک جمهوری اسلامی ایران گفت: حرف رهبر انقلاب اسلامی(امام خامنه ای) این است که راهی که غربی ها در طول ۲۰۰ تا ۲۵۰ سال در جامعه سازی طی کردند را میان‌بر بروید، نظر ایشان چیزی بین ۵۰ تا ۶۰ سال بود که حدود ۴۰ سالش گذشته و ایران کمتر از ۲۰ سال دیگر بر اساس افقی که در طرح استراتژیک جمهوری اسلامی تعریف شده (سال ۱۴۱۴ هجری شمسی) وقت باقی است.

استاد حسن عباسی با این مقدمه در مورد ایران، خطاب به نخبگان افغانستان گفت: ما می خواهیم به نخبگان افغانستان بگوییم که یک برنامه ۶۰ ساله را تعریف کنید، در این زمینه، از مسیری که جمهوری اسلامی با سختی و فراز و نشیب جلو رفته و تجربه کرده، استفاده کنید و دیگر آن پستی و بلندی ها را تکرار ننمایید؛ یک برنامه ۶۰ ساله داشته باشید، ملت سازی، دولت سازی و نهایت نظام سازی کنید؛ تجربه های غربی ها را بگیرید، تجربه ما (ایران) را هم بگیرید و مدل جدید بومی افغانی به وجود بیاورید! تا کی ملت افغانستان باید یک روز از انگلیسی ها، روز دیگر از شوروی ها و امروز از امریکایی ها بکشند؟ تا کی عربستان پول به افغانستان بیاورد و خرج کند و پاکستان مداخله نماید؟ این ملت کی باید روی آرامش را ببینند؟!

ادامه دارد …

منبع: صدای افغان (آوا)