گفت و گو با استاد حسن عباسی با عنوان دونقطه | نفوذ بومی!

استاد حسن عباسی، میهمان نخستین قسمت از سری جدید ویدئوی سه‌دقیقه ای «دونقطه» با موضوع «نفوذ» شد. وی در این قسمت با عنوان «نفوذ بومی» به تشریح واژه نفوذ و ابعاد مختلف آن می‌پردازد.

دریافت ویدیو

مساله نفوذ غالبا با مساله رخنه اشتباه گرفته می‌شود. واژه نفوذ یک مفهوم نظامی است که در تاکتیک نظامی بین 2 مفهوم «رخنه» و «نفوذ» طبیعتا یک تمایز جدی وجود دارد. رخنه مستمر اتفاق می‌افتد اما نفوذ نقطه‌ای و موضعی است. غالبا رخنه توسط واحدهای ارتش نظامی کلاسیک در خط مقدم اعمال می‌شود اما نفوذ توسط نیروهای ویژه در عمق مواضع کشور دشمن اعمال می‌شود. از این منظر وقتی از نفوذ اعم از  نفوذ فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و… سخن به میان می‌آید منظور این است که عناصری از فکر و فرهنگ و اعتقاد و اقتصاد کشور دشمن در عقبه مواضع  فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، امنیتی و نظامی خودی نفوذ کرده‌اند. درست مثل اینکه یک واحد چترباز  دشمن – یک واحد نیروهای ویژه- به عمق یکی از مراکز استان‌های ما نفوذ و تا آنجا پیش روی کند و یک عملیاتی انجام دهد و بخواهد بازگردد، این اقدام به شکل نفوذ هیچ اتصالی به  مرز ندارد. یعنی یکسره پیوستگی ندارد، بلکه با یک فاصله و عمقی انجام می‌شود، ضربه‌ای می‌زند و بازمی‌گردد. در نفوذهای فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی هم به همین نسبت کار انجام می‌شود. لذا نکته اول این است که تمایز بین رخنه و نفوذ در بررسی نخبگان و کارشناسان در این حیطه باید روشن و شفاف باشد و این تمایز کاملا مشخص شود. نکته دوم مفهومی است به نام «ضریب نفوذ». ضریب نفوذ یک بار مثلا بنیاد «وودرو ویلسون» است که تلاش می‌کند در ایران نهادهای مدنی به وجود بیاورد. جاسوسانی مثل «کیان تاجبخش»، «هاله اسفندیاری» یا افرادی مثل «رامین جهانبگلو» را می‌فرستادند تا در اینجا درباره مباحثی در حیطه نهادسازی و ایجاد نهادهای مدنی کار کنند که می‌دانید بعدا وزارت اطلاعات  اینها را دستگیر کرد و سیستم‌شان متلاشی شد. یک وقت همان فعالیت‌ها در اینجا توسط بعضی نهادهای بومی شده و توسط افرادی که به بعضی مسؤولان وابستگی دارند انجام می‌شود. اینجا دیگر صحبت از  ضریب نفوذ است.  بر اساس آنچه گفته شد نفوذ در نهادهای تصمیم‌ساز یا نهادهای تصمیم‌گیر هم به همین نسبت است. یعنی شما می‌بینید در بعضی مراکز تحقیقات استراتژیک کلان کشور افرادی که مدام یک پای آنها در اجلاس داووس است و پای دیگرشان در دانشگاه‌های آمریکا و سر و سری در محافل مختلف آکادمیک و حوزه‌های مختلف تصمیم‌سازی غرب دارند، حضور دارند. از این منظر مفهوم «نفوذ بومی‌شده» یا «ضریب نفوذ» شناختش بسیار مهم است. برهمین اساس معتقدم امروز نفوذ را نه به عنوان نفوذی که انگار دارد از بیرون می‌آید، بلکه نفوذی که در قالب ضریب نفوذ به نتیجه نشسته باید بررسی کرد.